Live updates Israël-Hamas staakt-het-vuren: eerste gijzelaars vrijgelaten nu het wapenstilstand in Gaza van kracht wordt
Toen zondag in Gaza een wapenstilstand tot stand kwam, die mogelijk een einde zou maken aan de langste en dodelijkste oorlog in een eeuw Israëlisch-Palestijns conflict, gebruikten twee mannen dezelfde metafoor om te beschrijven hoe zij zich voelden.
“Het gewicht op mijn borst is afgenomen”, zegt Ziad Obeid, een ambtenaar uit Gaza die tijdens de oorlog verschillende keren ontheemd is geraakt. “Wij hebben het overleefd.”
“De steen die op mijn hart ligt, is verwijderd”, zei Dov Weissglas, een voormalige Israëlische politicus. ‘We willen de gijzelaars thuis zien, punt uit.’
Maar – beide mannen hadden ook een ‘maar’ – de heer Obeid heeft zijn beschadigde huis in het noorden van Gaza al meer dan een jaar niet meer gezien. Hoe erg, zo vroeg hij zich af, is de schade? En wie zal een gedecimeerd Gaza herbouwen?
De heer Weissglas maakte zich zorgen over de toestand van de gijzelaars die de komende weken geleidelijk uit de vochtige wijken in het gebied zouden worden vrijgelaten. En hij trok een grimas toen hij ze inruilde voor honderden Palestijnse gevangenen, van wie velen levenslange gevangenisstraffen uitzitten voor aanvallen op Israëliërs. ‘Er is opluchting’, zei hij, ‘verpakt in voorzichtigheid, angst en bezorgdheid.’
Het was een treffende samenvatting van de stemming aan beide kanten van de Israëlisch-Palestijnse kloof op zondag, toen Israëli’s en Palestijnen gevoelens van opgetogenheid uitten die doorspekt waren met twijfel.
Voor de Palestijnen wordt theoretisch verwacht dat de wapenstilstand minstens zes weken zal duren zonder aanvallen op Gaza. Dat biedt Gazanen een kans om voorzichtige eerste stappen in de richting van de wederopbouw te zetten; om familieleden te vinden die nog steeds begraven liggen in het puin; en in het reine te komen met de moord op meer dan 45.000 mensen, zowel burgers als strijders, wier lichamen al zijn geteld door de gezondheidsautoriteiten van Gaza.
Voor Israëli’s maakt de deal de geleidelijke vrijlating mogelijk van ten minste 33 van de gijzelaars die zijn gevangengenomen tijdens de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 – een aanval waarbij tot 1.200 mensen omkwamen en Israëls verwoestende reactie van 15 maanden uitlokte. Voor de gijzelaars die levend worden vrijgelaten, betekent dat vrijheid na 470 dagen gevangenschap. Voor de Israëli’s in het algemeen, van wie velen geplaagd worden door een vorm van schuldgevoel van de overlevenden, biedt het een gekwalificeerde catharsis.
Maar de details van de deal tussen Israël en Hamas betekenen dat beide partijen nog steeds met aanzienlijke onzekerheid kampen over hoe de komende zes weken zullen verlopen, laat staan over de vraag of de voorlopige regeling later permanent zal worden. Zelfs de eerste fase begon zondagochtend uren achter op schema, te midden van discussies over welke gijzelaars in de middag zouden worden vrijgelaten. Volgens de autoriteiten in Gaza hebben Israëlische aanvallen in die tijd nog meer mensen gedood en gewond.
De Palestijnen blijven onduidelijk over het lot van enkele duizenden Gazanen die tijdens de oorlog incommunicado werden vastgehouden en die mogelijk niet worden vrijgelaten tijdens de komende uitwisselingen. Reema Diab, een huisvrouw in centraal Gaza, heeft nog steeds geen manier om haar man, een paardentrainer, te lokaliseren, van wie ze zei dat hij in december 2023 in Israël werd meegenomen voor ondervraging en sindsdien nooit meer iets van hem heeft vernomen.
“Ik ben opgelucht dat er een einde komt aan het bloedvergieten, maar mijn hart doet pijn”, zei mevrouw Diab. “Zijn afwezigheid is onvoorstelbaar.”
Enkele tientallen kilometers verderop vreesde de heer Weissglas voor het lot van zo’n 65 gijzelaars die mogelijk niet uit Gaza zullen worden vrijgelaten als de deal na zes weken mislukt. Hij was bang dat veel van de eerste 33 gijzelaars die de komende 42 dagen zouden worden vrijgelaten, emotioneel of fysiek getekend zouden kunnen zijn, of zelfs dood. En hij betreurde de kosten van hun vrijheid, die zal worden verkregen in ruil voor Palestijnse gevangenen, inclusief degenen die zijn veroordeeld voor grote terroristische aanslagen en tieners die nooit zijn aangeklaagd.
Palestijnen beschouwen de binnenkort vrijgelaten gevangenen als vrijheidsstrijders. Voor Israëliërs zal het een psychologische klap zijn om te zien dat “deze stroom moordenaars wordt vrijgelaten”, zei de heer Weissglas.
Video’s van Hamas-strijders die triomfantelijk uit hun schuilplaats tevoorschijn kwamen, waren ook een klap voor de Israëli’s, die hadden gehoopt dat de oorlog de militaire capaciteiten van de groep volledig zou vernietigen. Voor veel Gazanen was het een schouwspel dat gevierd moest worden, maar voor anderen was het een herinnering aan de aanhoudende onzekerheid over het toekomstige bestuur van Gaza.
De heer Obeid werkt voor de Palestijnse Autoriteit, die 18 jaar geleden de macht verloor aan Hamas in Gaza, maar die daar nog steeds enkele ambtenaren in dienst heeft, waaronder de heer Obeid. Hij zei dat hij met de leiders van de autoriteit op de Westelijke Jordaanoever had samengewerkt om de komende dagen mogelijke schoonmaak- en wederopbouwoperaties in Gaza te plannen. Het is onduidelijk, zei hij, of dat mogelijk zal zijn als Hamas de komende zes weken nog steeds de leiding heeft.
Maar dat is de uitdaging van morgen, zei de heer Obeid.
Voor nu zei hij: ‘Ik kan weer zuurstof inademen.’
Bilal Shbair bijgedragen rapportage van Deir al Balah, Gazastrook, en Aaron Boxerman uit Jeruzalem.
