Op beelden is te zien dat gevangenen worden vrijgelaten uit de beruchtste militaire gevangenis van Syrië, Saydnaya, nadat rebellen de controle over het land hadden overgenomen.
Op een door AFP geverifieerde video was te zien dat Syriërs zich haastten om te zien of hun familieleden tot de vrijgelatenen behoorden uit Saydnaya, waar duizenden aanhangers van de oppositie zouden zijn gemarteld en geëxecuteerd onder het Assad-regime.
Onder degenen die op de foto werden vrijgelaten, bevonden zich vrouwen, waaronder een moeder met een jong kind, die hun cel leken te verlaten toen rebellen probeerden de sloten van andere cellen te breken waarin nog tientallen vrouwen vastzaten. een filmpje geplaatst door de in Turkije gevestigde Vereniging van Gevangenen en Vermisten in de Sednaya-gevangenis (ADMSP).
“Hij (Assad) is gevallen. Wees niet bang”, zegt een stem op de video, die de vrouwen blijkbaar probeert gerust te stellen dat ze nu veilig zijn.
Terwijl de rebellen Syrië doorkruisten, hebben ze gaandeweg gevangenen uit overheidsgevangenissen bevrijd.
Gedurende de burgeroorlog, die in 2011 begon, hielden regeringstroepen honderdduizenden mensen vast in detentiekampen, waar volgens mensenrechtenorganisaties marteling gebruikelijk was.
Zaterdag zei Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dat het meer dan 3.500 gevangenen uit de militaire gevangenis van Homs had vrijgelaten toen de groep de stad overnam.
Toen ze later op zondag de hoofdstad binnengingen, kondigde HTS een “einde aan van het tijdperk van tirannie in de gevangenis van Saydnaya”, wat een synoniem is geworden voor de donkerste misbruiken uit Assads tijdperk.
In een rapport uit 2022 zei ADMSP Saydnaya “werd in feite een vernietigingskamp” na het begin van de burgeroorlog.
Het schatte dat tussen 2011 en 2018 meer dan 30.000 gevangenen waren geëxecuteerd of stierven als gevolg van marteling, gebrek aan medische zorg of hongersnood. Onder verwijzing naar verslagen van de weinige vrijgelaten gevangenen waren tussen 2018 en 2021 nog minstens 500 gevangenen geëxecuteerd. , zei het.
In 2017, Amnesty International beschreef Saydnaya als een “menselijk slachthuis”in een rapport dat beweerde dat executies waren toegestaan op het hoogste niveau van de Assad-regering.
De regering verwierp destijds de beweringen van Amnesty als ‘ongefundeerd’ en ‘zonder waarheid’ en benadrukte dat alle executies in Syrië een eerlijk proces volgden.
Video geciteerd door Reuters liet zien dat rebellen het slot van de gevangenispoort van Saydnaya beschoten en meer geweervuur gebruikten om gesloten deuren te openen die naar cellen leidden. Mannen stroomden de gangen in.
ADMSPAndere beelden, die volgens persbureau Reuters in de straten van Damascus zijn gemaakt, lijken onlangs vrijgelaten gevangenen door de straat te laten rennen.
Daarin vraagt men aan een voorbijganger wat er is gebeurd.
‘We hebben het regime omvergeworpen’, antwoorden ze, wat een opgewonden lach bij de voormalige gevangene teweegbrengt.
Van alle symbolen van het repressieve karakter van het Assad-regime wierp het netwerk van gevangenissen waarin degenen die enige vorm van afwijkende meningen uitten, waren verdwenen de langste en donkerste schaduw.
In Saydnaya waren marteling, aanranding en massa-executie het lot van duizenden. Velen zijn nooit meer opgedoken, waarbij hun families vaak jarenlang niet wisten of ze nog leefden of dood waren.
Een van degenen die de beproeving overleefden, Omar al-Shogre, vertelde zondag aan de BBC wat hij als tiener tijdens drie jaar opsluiting had moeten doorstaan.
‘Ik ken de pijn, ik ken de eenzaamheid en ook de hopeloosheid die je voelt omdat de wereld je heeft laten lijden en er niets aan heeft gedaan’, zei hij.
“Ze dwongen mijn neef van wie ik zoveel hield om mij te martelen en ze dwingen mij om hem te martelen. Anders zouden we allebei geëxecuteerd worden.”
ADMSPEen Syrisch mensenrechtennetwerk schat dat sinds 2011 ruim 130.000 mensen onder deze omstandigheden zijn vastgehouden. Maar de geschiedenis van deze opzettelijk angstaanjagende instellingen gaat veel verder terug.
Zelfs in buurland Libanon was de angst om in een Syrische kerker te verdwijnen alomtegenwoordig gedurende de vele jaren dat Damascus de dominante buitenlandse macht was.
De diepe haat tegen het Assad-regime – zowel vader als zoon – die onder de oppervlakte in Syrië sluimerde, was voor een groot deel te danken aan dit industriële mechanisme van marteling, dood en vernedering dat bedoeld was om de bevolking bang te maken tot onderwerping.
Om die reden zorgden rebellenfracties tijdens hun bliksemtocht door Syrië, waarbij president Assad ten val werd gebracht, ervoor dat in elke stad die ze veroverden, naar de centrale gevangenis in elke stad ging en de duizenden die daar werden vastgehouden, werd vrijgelaten.
Het beeld van deze mensen die in het licht tevoorschijn komen uit een duisternis die sommigen decennialang heeft gehuld, zal een van de bepalende beelden zijn van de ondergang van de Assad-dynastie.
