OP HUDSON Baai — Speelse grote witte beluga-walvissen brengen vreugde en genezing naar Hudson Bay. Hun vrolijke getjilp klinkt in een milieu en economie die worden bedreigd door het opwarmende water dat het zee-ijs doet smelten, ijsberen uithongert en de hele voedselketen verandert.
Luide en nieuwsgierige beluga’s zwermen hier rond met boten, klikkend, duwend en stoeiend. Op elk moment in de zomer kunnen op de Churchill River, die uitmondt in de Hudson Bay, maar liefst 4.000 beluga’s de waterweg op en neer varen, schepen van alle soorten en maten omsingelend. Dat maakt het moeilijk om een plek te vinden waar je ze niet ziet, zegt walvisbioloog Valeria Vergara, senior wetenschapper bij de Raincoast Conservation Foundation. Het zit in hun aard.
“De sociale vlinders van de walviswereld… Je kunt het zien in Churchill,” zei Vergara.
De stad Churchill, Manitoba, rekent erop dat dit doorgaat. De overwegend inheemse gemeenschap, die uit het economische slop is getrokken door het ijsbeertoerisme, wordt geconfronteerd met het vooruitzicht van een afnemend aantal beren als gevolg van de klimaatverandering. Het rekent dus op een ander wit beest, de beluga, dat te hulp zal komen en zomertoeristen zal lokken – als de zeezoogdieren ook de veranderingen aan deze toegangspoort tot het Noordpoolgebied kunnen overleven.
Er is iets genezends aan beluga’s. Vraag het maar aan Erin Greene.
Greene werd in 2013 aangevallen door een ijsbeer. Ze wil niet in details treden over de aanval, maar burgemeester Mike Spence zei dat ze werd afgeranseld door een beer die haar in zijn kaken hield. Een buurman sloeg de beer met een schop, en een derde persoon gebruikte een vrachtwagen om de beer af te schrikken, die later werd gevonden en gedood. Jaren later zei Greene dat het contact met de sociale walvissen haar hielp uit de posttraumatische stressstoornis te komen. Nu gaat ze met hen het water in, op een paddleboard, en zingt voor en met de walvissen. Ze verhuurt ook paddleboards aan toeristen, zodat zij hetzelfde kunnen doen.
Greene, die niet uit Churchill komt maar in de toeristenindustrie ging werken, probeerde yoga, wat uiteindelijk leidde tot paddleboarden op Hawaï. Ze voelde zich er een beetje beter door, dus dacht ze dat ze het terug zou brengen naar Churchill, waar niet alleen water is, maar ook beluga’s. En dat hielp haar te genezen, ‘door de verschillende stadia van het omgaan met trauma heen’, zei ze.
Maar het is niet alleen zij, zei ze. Als ze haar klanten, centimeters van de walvissen, het water in brengt, voelen ze zich ook beter.
“Ik heb nog nooit een dier gezien, behalve dat puppy’s misschien zoveel vreugde aan mensen schenken”, zei Greene. “Iedereen lacht als ze uit het water komen… Iedereen ervaart gewoon vreugde. En het zijn de walvissen die daarvoor zorgen.”
“Bij de beluga-walvissen denk ik dat de verbinding heel anders is dan bij welk ander dier dan ook, omdat de walvissen er echt voor kiezen om met jou om te gaan. Ze willen spelen, ‘zei Greene. “Dat is echt wat hen onderscheidt van andere dieren. Ze zijn zo zachtaardig. Ze hebben geen zin om de mens pijn te doen.”
Het doet geen pijn dat de walvissen Greene hebben leren kennen. Vergara twijfelt er niet aan dat ze haar kennen.
Greene zingt voor de walvissen, waaronder ‘Yellow Submarine’ van de Beatles. Ze zingt ook het Will Ferrell Eurovisie-filmnummer “Husavik (My Hometown)” met de tekst “waar de walvissen kunnen leven omdat het vriendelijke mensen zijn.”
Die tekst komt dicht bij de werkelijkheid, zegt walvisexpert Vergara.
“Ze hebben echt eigenschappen die zo veel op de menselijke cultuur lijken, dus we kunnen ons echt in hen inleven”, zei Vergara. “Ze vormen gemeenschappen en netwerken. Ze werken samen en helpen elkaars jongen groot te brengen. Ze zijn ongelooflijk vocaal. Ze zijn waarschijnlijk, samen met mensen, een van de meest akoestisch actieve of vocale zoogdieren op aarde.”
In tegenstelling tot bultruggen zijn de geluiden van beluga’s geen liedjes met ritme en een patroon, zei ze. Als ze haar hydrofoons in het water legt om de geluiden van de walvissen op te nemen, “denk je echt niet: ‘O, ik hoor gezang.’ Je denkt ‘ik zit in een jungle vol vogels’.”
Het is een kakofonie van klikken en fluiten. Maar het is niet willekeurig, het is alsof je op een luidruchtig festival terechtkomt, zei Vergara.
‘Je vraagt je af wat het is dat ze met elkaar communiceren’, zei ze. “Ze vertrouwen absoluut op geluid om deze zeer complexe samenlevingen in stand te houden.”
Onderzoek heeft aangetoond dat individuele beluga’s een duidelijke roep hebben die ze gebruiken in de communicatie, net als een naam, zei Vergara. En het duurt een paar jaar voordat jonge walvissen de naam van hun ouders en die van hen leren kennen. Maar walvissen die verwant zijn of samen rondhangen, hebben roepstemmen of namen die op elkaar lijken, een soort achternaam, zei ze.
Beluga’s krijgen de bijnaam ‘kanarie van de zee’ vanwege hun stemgeluid, maar het zou ook van toepassing kunnen zijn zoals de kanarie in de kolenmijn, die waarschuwt voor een steeds gevaarlijker milieu, zei Vergara.
Het zee-ijs krimpt overal in het noordpoolgebied, ook hier in de Hudsonbaai. En hoewel dit waarschijnlijk de grootste beluga-populatie ter wereld is, maken wetenschappers zich toch een beetje zorgen.
“Het verdwijnende ijs zal gevolgen voor hen hebben”, zei Vergara. “We weten niet hoe ze zullen reageren op verschuivingen in de watertemperatuur, verschuivingen in de beschikbaarheid van voedsel, verschuivingen in de beschikbaarheid van reguliere prooien.”
De verandering in ijs maakt deel uit van een algehele verandering van de basis van de voedselketen: plankton. Wanneer die kleine wezens veranderen, betekent dit “een hele verschuiving in de prooibasis van beluga’s”, zei Vergara.
De kabeljauw in het Noordpoolgebied, een vetrijke vis die een sleutelrol speelt in het dieet van beluga’s, neemt af, zegt beluga-expert Pierre Richard van het Northern Studies Centre in Churchill en auteur van drie walvisboeken. Maar hij zei dat het een open vraag is of beluga’s zich kunnen aanpassen.
Uit onderzoek blijkt dat beluga’s in de Beaufortzee niet meer zo dik zijn als vroeger, maar wetenschappers weten niets over die in de Hudsonbaai, zei Richard. Een ander probleem is dat orka’s die op beluga’s jagen vaker de Hudsonbaai binnenkomen en dat minder zee-ijs betekent dat er minder plekken zijn waar beluga’s zich kunnen verstoppen, zeiden hij en Kristin Laidre, wetenschapper van zeezoogdieren van de Universiteit van Washington.
“Of beluga’s in de Hudsonbaai lijden onder deze ecosysteemveranderingen is helemaal niet duidelijk,” zei Richard.
Beluga-walvissen staan, in tegenstelling tot ijsberen, als soort niet op de lijst van bedreigde of kwetsbare soorten, hoewel een populatie in Alaska dat wel is. Er zijn wereldwijd maar liefst 200.000 witte beluga’s en de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur, die een mondiale lijst met bedreigde diersoorten opstelt, noemt ze een soort van “minst zorgwekkende soorten”, dus Vergara zei dat haar vaak wordt gevraagd waarom ze zich niet zou concentreren op dieren die in een groter gevaar verkeren.
“Ik zou zeggen dat de bedreiging voor dierculturen veel sneller kan gebeuren dan het uitsterven van een hele soort,” zei Vergara. En als subpopulaties beluga’s worden weggevaagd, verdwijnen ook hun culturen.
“Het is alsof je een menselijke taal of een menselijke cultuur verliest”, zei Vergara. ‘Het zou ons iets kunnen schelen.’
___
Volg Seth Borenstein op X op @borenbears
___
Lees meer over de klimaatdekking van AP op http://www.apnews.com/climate-and-environment
______
De klimaat- en milieuverslaggeving van Associated Press ontvangt financiële steun van meerdere particuliere stichtingen. AP is als enige verantwoordelijk voor alle inhoud. Vind de normen van AP voor het werken met liefdadigheidsinstellingen, een lijst met supporters en gefinancierde dekkingsgebieden op AP.org.
