Een Mexicaanse journalist, verbannen naar Zuid-Californië, ontvangt een bedreigende boodschap van een baas van de georganiseerde misdaad. Een verslaggever die onderzoek doet naar clandestiene houtoogst in een Mexicaans bos, ontmoet een gemaskerde houthakker die met een kettingzaag zwaait. Een verslaggever in de door kartels gedomineerde stad Culiacán betreurt dat Mexicaanse journalisten een schot in de roos zijn.
Dit zijn enkele momenten uit de documentaire ‘Estado de Silencio’ – ‘State of Silence’ – die donderdag debuteerde op Netflix in de Verenigde Staten en Latijns-Amerika.
De film onderzoekt de ervaringen van vier Mexicaanse journalisten om de hachelijke toestand van de pers in Mexico te illustreren, waar sinds 1992 minstens 165 journalisten zijn vermoord of vermist. Dat maakt Mexico tot een van de gevaarlijkste plekken voor journalisten, afgezien van actieve oorlogsvoering. gebieden zoals de Gazastrook.
De financiering van het project was La Corriente del Golfo, een productie-shingle opgericht door twee van Mexico’s bekendste filmsterren, Diego Luna en Gael García Bernal.
“We hebben deze documentaire gemaakt om de gemeenschap van journalisten te bedanken… omdat ze onmisbaar zijn in ons leven”, vertelde uitvoerend producent Luna deze week aan een publiek tijdens een vertoning in Mexico-Stad.
The Times sprak met de regisseur, Santiago Maza. Het gesprek is voor de duidelijkheid bewerkt.
Santiago Maza is de regisseur van de film ‘Estado de Silencio’.
(Toumani Camara / De Golfstroom)
Waarom een film over journalisten?
Journalisten zijn van fundamenteel belang om ervoor te zorgen dat Mexico en andere landen functionele, goed geïnformeerde samenlevingen kunnen hebben. De afgelopen jaren hebben sommigen aan de macht geprobeerd het imago van de journalist in diskrediet te brengen. Deze documentaire probeert iedereen te herinneren aan het geweldige werk dat elke journalist doet, ook al lopen velen met groot gevaar.
Het oorspronkelijke concept was een serie over individuele journalisten?
Ja, Diego vond het een geweldig idee, maar we konden de financiering niet rond krijgen. Toen kwam de pandemie en in 2022 besloten we het project om te zetten in een speelfilm en nam ik de regie over.
Vertel ons over de vier hoofdrolspelers: Juan de Dios García Davish en María de Jesús Peters, een echtpaar dat rapporteert in de zuidelijke staat Chiapas; Marcos Vizcarra, gevestigd in de staat Sinaloa, thuisbasis van de grootste van Mexico kartel; en Jesús Medina, die opereert vanuit Mexico-Stad.
Deze vier vertegenwoordigen een groot ensemble van stemmen die kunnen spreken over systemisch geweld: ze hebben ons in staat gesteld een portret te maken van iets dat honderden en duizenden journalisten in Mexico treft.
Juan de Dios García Davish, onderdeel van een man-en-vrouw-rapportageteam in de Zuid-Mexicaanse staat Chiapas en hoofdpersoon in ‘Estado de Silencio’.
(De Golfstroom)
Wat zijn hun specialismen?
Jesús onderzoekt de exploitatie van het milieu en de manipulatie van hulpbronnen op nationaal niveau. María de Jesús en Juan de Dios doen verslag van het geweld waar migranten onder lijden langs de zuidgrens met Guatemala. En Marcos Vizcarra begeleidt families van de “verdwenenen” en de slachtoffers van het geweld van de georganiseerde misdaad in Sinaloa.
Hoe moeilijk was het om de achtergrondverhalen van deze vier zeer verschillende verhalenvertellers samen te voegen?
Dit was een van onze grote uitdagingen. Het verhaal van elke persoon is zeer krachtig, zeer complex. En er zijn momenten waarop de spanning toeneemt en ze hun huizen moeten verlaten, zich moeten verstoppen en zichzelf opnieuw moeten uitvinden. Het duurde een jaar om het materiaal te bewerken. Maar uiteindelijk was het het waard: we voelen dat je, ja, een verenigde emotionele reis voelt.
Maria de Jesus Peters, de vrouw van Juan de Dios García Davish en een andere hoofdrolspeler in ‘Estado de Silencio’.
(De Golfstroom)
In één scène zit Juan de Dios in een lege coffeeshop in Riverside – naar waar hij, zijn vrouw en tienerdochter zijn gevlucht – en speelt een opgenomen telefoongesprek af met een zelfbenoemde ‘commandant’ van het Zetas-kartel die beloofde misdadigers te sturen om zijn familie te ontvoeren. Ondertussen hoort zijn vrouw dat haar moeder in Mexico ernstig ziek is. Het lijkt erop dat u zowel de professionele als de persoonlijke kant van uw onderwerpen wilde portretteren?
Mari en Juan beleefden op gezinsvlak een zeer gespannen moment. Ze wilden de Verenigde Staten niet verlaten en terugkeren naar Chiapas omdat ze nog steeds gevaar liepen. Maar ze hadden ook een persoonlijke situatie die hen onder druk zette om naar huis terug te keren. Het werd een element in de film omdat het liet zien dat het geweld aanhield, en het was nodig om dat te laten zien.
Waren er momenten van gevaar voor u en de bemanning?
Het filmen had zijn risico’s. We volgden een beveiligingsprotocol. We waren ook heel voorzichtig met de informatie omdat we over gevoelig materiaal beschikten. Maar we hebben nooit een incident gehad. De beste beveiliging was het vasthouden aan de journalisten en lokale teams die ons hielpen.
Hoe ben je erin geslaagd Medina’s interview met een illegale houtkap in het dennenbos in de staat Morelos te filmen?
We moesten verschillende keren weg en weer terug, omdat de houthakkers ons daar niet wilden hebben. Maar we legden uit wat we wilden doen, zodat ze ons toestemming zouden geven Jesús te filmen terwijl hij zijn werk in het bos doet.
Mexico heeft een mechanisme ingesteld om journalisten en mensenrechtenverdedigers die risico lopen te beschermen, door politiebescherming en andere maatregelen te bieden. Maar het schiet veel te kort, nietwaar?
Ik denk dat wat ontbreekt een veel humanistischer benadering is, plus een erkenning op alle bestuursniveaus dat deze crisis van geweld bestaat, dat de cijfers reëel zijn. Journalisten zullen hun dagelijkse werk blijven doen, maar ze moeten weten dat de overheid en het publiek achter hen staan.
Natuurlijk de De uitdagingen waarmee journalisten in de ‘State of Silence’ worden geconfronteerd, reiken veel verder dan Mexico.
Dit is een situatie die helaas niet beperkt blijft tot Mexico. Voor veel machthebbers is het niet handig om een kritische, onafhankelijke pers te hebben, een pers waar mensen zich ongemakkelijk bij kunnen voelen, los van hun politieke ideologie. Leiders van Trump tot Poetin hebben geprobeerd de rol van de journalistiek te verkleinen. Het is een subversieve behandeling en heeft een effect gehad op de samenleving wereldwijd. Ik geloof dat we ons nu meer dan ooit allemaal bewust moeten zijn van het feit dat de waarde van de journalist essentieel is.
