Jodhpur: de verdwijnende blauwe stad van India

De wijk Brahmapuri in de Indiase stad Jodhpur ligt aan de voet van een beroemd fort dat bovenop een heuvel ligt.

Gebouwd in 1459 door de Rajput-koning Rao Jodha – naar wie de stad is vernoemd – ontstond de ommuurde, versterkte nederzetting in de schaduw van het Mehrangarh Fort en werd uiteindelijk erkend als de oude of oorspronkelijke stad Jodhpur, met azuurblauwe huizen.

Esther Christine Schmidt, assistent-professor aan de Jindal School of Art and Architecture, zegt dat de iconische blauwe kleur waarschijnlijk pas in de 17e eeuw werd overgenomen.

Maar sindsdien zijn de blauwgekleurde huizen in het gebied een duidelijk teken van de identiteit van Jodhpur geworden en hebben ze de aandacht getrokken van over de hele wereld.

Jodhpur, in de deelstaat Rajasthan, wordt zelfs de ‘Blauwe Stad’ genoemd omdat Brahmapuri het hart van de stad blijft, ondanks de uitbreidingen in de afgelopen zeventig jaar, legt Sunayana Rathore uit, de curator van het Mehrangarh Museum.

Brahmapuri – wat zich grofweg vertaalt naar ‘de stad van brahmanen’ in het Sanskriet – werd gebouwd als een kolonie van families uit de hogere kaste die de kleur blauw adopteerden als symbool van hun sociaal-culturele vroomheid in het hindoeïstische kastensysteem.

Ze onderscheiden zich, net als de joden van Chefchaouen – of de blauwe stad van Marokko – die zich in de 15e eeuw vestigden in het oudere deel van de stad dat bekend staat als Medina, terwijl ze op de vlucht waren voor de Spaanse inquisitie. Er wordt aangenomen dat ze hun huizen, moskeeën en zelfs openbare kantoren in een blauwe tint hebben gekleurd, wat in het jodendom als een goddelijke tint wordt beschouwd en de heilige lucht symboliseert.

Uiteindelijk bleek de kleur in meer dan één opzicht nuttig te zijn. De blauwe verf vermengd met kalksteenpleister – ook gebruikt in de huizen van Brahmapuri – koelde het interieur van de bouwwerken af ​​en trok toeristen aan die werden aangetrokken door het opvallende uiterlijk van de buurt.

Maar anders dan in Chefchaouen begint de blauwe kleur in Jodhpur te vervagen. Hiervoor zijn verschillende redenen.

Historisch gezien was blauw een haalbare optie voor de inwoners van Brahmapuri vanwege de gemakkelijke beschikbaarheid van natuurlijke indigo in de regio. De stad Bayana in het oosten van Rajasthan was toen een van de belangrijkste indigoproducerende centra van het land. Maar in de loop der jaren raakte indigo uit de gratie omdat het verbouwen van het gewas de grond overmatig beschadigde.

Bovendien zijn de temperaturen inmiddels zo sterk gestegen dat de blauwe verf niet voldoende is om de woningen koel te houden. Een stijging van het besteedbare inkomen heeft ook geleid tot een geleidelijke verschuiving naar moderne voorzieningen zoals airconditioners die mensen helpen om te gaan met de verzengende hitte.

“De temperaturen zijn in de loop der jaren geleidelijk gestegen”, zegt Udit Bhatia, assistent-professor civiele techniek aan het Indian Institute of Technology (IIT), Gandhinagar, die werkt aan veerkrachtinfrastructuur en de impact van klimaatextremen op gebouwde en natuurlijke systemen.

Uit een trendanalyse van IIT Gandhinagar blijkt dat de gemiddelde temperatuur in Jodhpur is gestegen van 37,5 graden Celsius in de jaren vijftig naar 38,5 graden Celsius in 2016.

Behalve dat het de huizen koel hield, zegt de heer Bhatia dat de verf ook ongediertebestrijdende eigenschappen had, omdat natuurlijke indigo werd gemengd met helderblauw kopersulfaat, een populair aangroeiwerend middel dat veel werd gebruikt in verven uit de 20e eeuw.

Hoewel de heer Bhatia niet denkt dat verstedelijking slecht is, wijst hij erop dat deze kan leiden tot het tamelijk onwetenschappelijke opgeven van tradities die zijn ontworpen om systemen en ecologieën te dienen.

“Als iemand gisteren door een steegje in Jodhpur liep met aan weerszijden blauwe huizen, en vandaag door hetzelfde steegje loopt waar de huizen nu in een donkerdere kleur zijn geschilderd, zal zelfs de lichtste bries ervoor zorgen dat hij zich heter voelt dan ooit tevoren. ze voelden zich eerder”, zegt hij.

Het wordt het hitte-eilandeffect genoemd, waarbij het effect van stijgende temperaturen wordt verergerd wanneer de hitte en het zonlicht worden versterkt en teruggekaatst in de omgeving door het beton, cement en glas dat wordt gebruikt om constructies te bouwen. Bij donkerdere verven wordt de impact verder vergroot.

Bovendien worden, nu steden zich steeds meer openstellen voor nieuwere culturen en mensen, inheemse bouwmethoden – zoals het gebruik van kalkpleister in warmere klimaten – vervangen door nieuwere technieken zoals het gebruik van cement of beton, die het blauwe pigment niet goed absorberen.

Aditya Dave, een 29-jarige civiel ingenieur uit Brahmapuri, zegt dat zijn 300 jaar oude ouderlijk huis voor het grootste deel blauw heeft behouden, hoewel ze af en toe de buitenmuren nu in andere kleuren opnieuw schilderen.

Dat komt vooral omdat de schaarste aan indigo de afgelopen jaren de kosten heeft opgedreven. Het opnieuw schilderen van huizen blauw kostte tot tien jaar geleden ongeveer 5.000 roepies ($60; £45), terwijl dit vandaag de dag meer dan 30.000 roepies zou zijn.

“Tegenwoordig zijn er ook open afvoeren langs huizen die de blauwe verf bevuilen en de muren beschadigen”, zegt de heer Dave.

Daarom koos hij, toen hij vijf jaar geleden zijn eigen huis in Brahmapuri bouwde, voor een tegelgevel die niet vaak opgeknapt hoeft te worden.

“Op die manier is het gewoon kosteneffectiever”, zegt hij.

Maar door deze transformatie voelen bezoekers zich bedrogen, zegt Deepak Soni, een kledingverkoper die samenwerkt met de lokale autoriteiten om de bestaande blauwe huizen van Brahmapuri te behouden en de huizen die de kleur hebben verlaten, te herstellen.

“We moeten ons schamen als iemand op zoek gaat naar de huizen die de identiteit van onze stad vormden, hij ze niet vindt. Zoveel buitenlanders vergelijken Jodhpur met Chefchaouen. Als Chefchaouen er al eeuwen in slaagt hun huizen blauw te houden, waarom kunnen wij dat dan niet?” vraagt ​​hij.

In 2018 onderhandelde de heer Soni, oorspronkelijk een inwoner van Brahmapuri en nu buiten het ommuurde deel van Jodhpur, met lokale autoriteiten en gemeenschappen om het unieke erfgoed van hun geboortestad te redden. Sinds 2019 heeft hij ook lokaal geld ingezameld bij inwoners van Brahmapuri om jaarlijks de buitenmuren van 500 huizen blauw te laten schilderen.

Door de jaren heen heeft hij bijna 3.000 huiseigenaren in Brahmapuri ervan overtuigd om terug te keren naar blauw voor de buitenmuren en de daken van hun huizen, “zodat wanneer iemand in Brahmapuri een foto maakt, de achtergrond tenminste blauw lijkt”, zegt hij.

De heer Soni schat dat ongeveer de helft van de ongeveer 33.000 huizen in Brahmapuri momenteel blauw is.

Hij werkt samen met lokale functionarissen en wetgevers aan een plan om kalkpleister aan te brengen, zodat meer huizen in deze kleur kunnen worden geschilderd.

Het is het minste wat hij kan doen voor de stad die hij zijn thuis noemt, zegt hij.

“Waarom zullen mensen van buiten Jodhpur om onze stad geven als wij niet om haar erfgoed geven, en iets doen om haar te redden?”

Volg BBC News India op Instagram, YouTube, Twitteren En Facebook