Twee jaar geleden kwamen tienduizenden Sri Lankanen in opstand tegen hun president en dwongen hem het land te ontvluchten. Terwijl het land zich voorbereidt op de eerste verkiezingen sindsdien, zeggen velen dat ze nog steeds wachten op verandering.
Toen Sri Lanka in 2022 in een economische ineenstorting belandde, kwamen mensen uit verschillende lagen van de bevolking in actie om een lang gevestigde regering te veranderen die zij als verantwoordelijk zagen. De ongekende, eilandbrede publieke opstand die zij leidden, was een moment van hoop voor een land dat vermoeid was door oorlog en economische instabiliteit.
Dagen voor de presidentsverkiezingen van zaterdag klagen velen nog steeds over corrupte leiders, economisch wanbeheer en de gevestigde macht van de politieke oude garde. Maar voormalige demonstranten hebben het moeilijk om zich te verenigen achter een kandidaat.
Over één ding zijn ze het wel eens: Sri Lanka heeft een nieuw politiek systeem nodig dat het land uit de economische en politieke turbulentie kan halen.
Enkele dagen nadat Rajapaksa het land was ontvlucht, verving het parlement van Sri Lanka hem door de toenmalige premier Ranil Wickremesinghe. Veel demonstranten zagen deze stemming als een overwinning voor de status quo.
Veel Sri Lankanen zeggen dat de huidige regering grotendeels bestaat uit dezelfde politici die het eiland al tientallen jaren regeren, van de verwoestende burgeroorlog die in 2009 eindigde tot de economische crisis die begon tijdens de COVID-19-pandemie.
Hoewel hij later zeven dagen gevangen werd gezet wegens gewelddadige acties waarbij Sri Lankaanse dissidenten het presidentiële paleis plunderden, zei de 42-jarige arts Pathum Kerner dat de protesten één doel hadden: het aanstellen van een nieuwe leider die de economische problemen van het land kon aanpakken.
Volgens hem is het ergste van de economische crisis voorbij, maar er is nog een lange weg te gaan.
“We wilden een nieuwe partij, een nieuwe politieke cultuur en opkomende leiders creëren, maar dat is ons niet gelukt,” aldus Kerner, die zich vanaf de eerste dagen bij de protesten aansloot en hielp met het opzetten van de slogan “Ga naar huis, Gota”, die uitgroeide tot een strijdkreet voor Rajapaksa’s tegenstanders.
In Sri Lanka vinden nog steeds protesten plaats nadat het parlement van het land de impopulaire president heeft vervangen door een impopulaire premier.
Wickremesinghe heeft vooruitgang geboekt bij het stabiliseren van de economie van Sri Lanka, maar de ontevredenheid blijft groot. Hij heeft economische maatregelen doorgevoerd die de kosten van levensonderhoud hebben verhoogd, zoals belastingverlagingen en een programma voor schuldsanering.
Wens om presidentiële bevoegdheden in te perken
Ondertussen blijven veel politieke eisen van de protestbeweging onbeantwoord, variërend van het afleggen van verantwoording door zijn voorgangers voor de economische crisis tot het inperken van de bevoegdheden van de president en het instellen van een democratische opvolger.
Ajantha Perera, een academicus en wetenschapper die deelnam aan de protesten, zei dat ze in eerste instantie hoopte dat Wickremesinghe met de demonstranten zou samenwerken om oplossingen voor de crisis te vinden.
In plaats daarvan, zei ze, richtte de nieuwe president zich op leiders van het maatschappelijk middenveld die een belangrijke rol speelden in de burgerbeweging, stelde ze lokale verkiezingen uit vanwege een gebrek aan fondsen en beschermde ze de machtige Rajapaksa-clan, die al meer dan 12 jaar over Sri Lanka heerste.
“Plotseling veranderde hij in iets totaal anders. Hij probeerde de Rajapaksa’s te plezieren, die vertrokken,” zei Perera.
Net als veel voormalige demonstranten wil ze dat Sri Lanka het presidentschap grotendeels ontneemt en de macht overdraagt aan een machtiger parlement en een premier.
“Uitvoerend presidentschap is een witte olifant voor Sri Lanka,” zei ze, en zei dat elke nieuwe president het zou kunnen gebruiken om hun greep op het land te verstevigen. “We kunnen het ons niet veroorloven. We hebben het niet nodig.”
Spanning is teken van betere democratie, zegt expert
De voormalige demonstranten merken dat ze het niet altijd eens zijn over de koers die hun land moet varen, wat leidt tot verdeeldheid tussen voormalige bondgenoten.
De belangrijkste uitdagers van Wickremesignhe — oppositieleider Sajith Premadasa en parlementslid Anura Dissanayake, een verrassende topkandidaat die een nieuwe linkse coalitie leidt — hebben grote politieke veranderingen beloofd, waaronder het heronderhandelen van een deal met het Internationaal Monetair Fonds om gunstigere voorwaarden te verkrijgen.
Dissanayake heeft zelfs beloofd de grondstoffen van het land te nationaliseren om de groei te stimuleren.
Kerner maakt zich zorgen over deze beloften. Hij wil de regering graag aan haar beloften houden, maar hij vertrouwt linkse politici niet als het om de economie gaat.
“Een linkse politicus in deze crisis betrekken”, aldus Kerner, “is alsof je laxeermiddelen achterlaat bij een patiënt die stervende is door uitdroging.”
Volgens mensenrechtenadvocaat Swasthika Arulingam zijn de groeiende politieke verdeeldheid onder voormalige demonstranten een teken van een gezondere democratie.
Arulingam, die juridische hulp bood aan demonstranten tijdens de opstand, zegt dat Sri Lankanen ‘politiek bewust’ zijn geworden nadat ze tientallen jaren op etnische afkomst hebben gestemd.
“Dit was het moment waarop de politieke status quo brak en mensen de straat op gingen en systemische verandering eisten. Er is dus zeker een verschuiving in de politiek wat betreft de jongere generatie,” zei Arulingam. “Politieke partijen en kandidaten kunnen niet meer zomaar zeggen wat ze willen. Mensen stellen nu vragen.”
De 37-jarige, een lid van de Tamil-minderheidsgemeenschap, die de zwaarste klappen kreeg van de burgeroorlog, helpt mee met het voeren van een campagne voor een kandidaat van de nieuw opgerichte People’s Struggle Alliance. Het is een andere linkse politieke beweging die strijdt om een plek in het politieke landschap van Sri Lanka.
Arulingam geeft toe dat haar partij deze verkiezingen niet zal winnen, maar zegt dat ze niet zal aarzelen om opnieuw de straat op te gaan als de politici van het land niet tegemoetkomen aan de eisen voor verandering.
“We bereiden ons voor op een politieke strijd en bereiden de grond voor.”
+ There are no comments
Add yours