Beiroet, Libanon – Vrijdagavond heeft een plotselinge explosie het huis van Dina* in het Palestijnse vluchtelingenkamp Burj al-Barajneh in de Libanese hoofdstad Beiroet zwaar beschadigd. Het werd veroorzaakt door de schokgolf van een Israëlische luchtaanval, waarbij tientallen bommen tegelijk werden afgeworpen op een nabijgelegen appartementencomplex in Dahiyeh, een zuidelijke buitenwijk van de hoofdstad, ongeveer twee kilometer verwijderd van het vluchtelingenkamp. .
Bij de enorme aanval kwamen Hezbollah-leider Hassan Nasrallah en een onbekend aantal burgers om het leven nadat verschillende woongebouwen met de grond gelijk waren gemaakt, waardoor duizenden anderen berooid achterbleven. De ontploffingen verbrijzelden de ruiten van kleine winkels en auto’s in het kamp, bliezen deuren uit hun scharnieren en verwoestten nabijgelegen gebouwen en huizen, legt de 35-jarige Dina uit.
De explosies veroorzaakten chaos toen duizenden mensen en voertuigen in het kamp zich naar de nauwe uitgangen haastten. Dina pakte haar 12-jarige broertje vast en rende de trap af van hun huis, waar ze hun bejaarde moeder op de grond zag liggen, bedekt met puin.
Dina’s broer was aanvankelijk bang dat hun moeder dood was en stortte in. Het bleek echter dat ze nog bij bewustzijn was.
“Mijn moeder was in de war en ijlde, maar ik hielp haar overeind en vertelde haar dat we moesten vluchten. Ik wist dat er nog meer bommen zouden komen”, vertelde Dina aan Al Jazeera vanuit een café in Hamra, een bruisende wijk in centraal Beiroet die duizenden ontheemden uit heel Libanon heeft opgevangen.
Ongekende crisis
Israël escaleerde zijn conflict met Hezbollah in de tweede helft van september, waardoor Zuid-Libanon werd verwoest en massale ontheemding werd veroorzaakt.
Volgens het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken van de Verenigde Naties (OCHA) zijn één miljoen mensen uit hun huizen verdreven als gevolg van de Israëlische aanvallen, waarvan 90 procent in de afgelopen week.
Maar de interim-regering van Libanon – opererend zonder president en aan het bijkomen van een ernstige economische crisis – heeft moeite om aan de behoeften van de mensen te voldoen. Duizenden slapen op de vloeren van klaslokalen nadat de regering meer dan 500 scholen heeft omgebouwd tot opvangcentra voor ontheemden.
Duizenden anderen slapen in moskeeën, onder bruggen en op straat. Maar de crisis zou nog erger kunnen worden nu Israël een grondoffensief is begonnen.
“Een grondinvasie zal het probleem verergeren”, zegt Karim Emile Bitar, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Saint Joseph Universiteit in Beiroet. “We hebben al meer dan een miljoen mensen die hun huis hebben verlaten. Dat is ongeveer hetzelfde aantal als in 1982, toen Israël Libanon binnenviel en Beiroet bereikte.”
Kort nadat Israël zijn grondoffensief had aangekondigd, gaf het burgers opdracht 29 steden in Zuid-Libanon te evacueren.
Nora Serhan, die oorspronkelijk uit Zuid-Libanon komt, zei dat haar oom in een van de grensdorpen verblijft. Hij weigerde te vertrekken toen Hezbollah en Israël op 8 oktober 2023 een aanvankelijk kleinschalig conflict begonnen.
Hezbollah was begonnen met het afvuren van projectielen op Israël met als doel de druk op zijn bondgenoot Hamas in Gaza te verminderen, waar Israël meer dan 41.600 mensen heeft gedood en bijna de gehele 2,3 miljoen inwoners heeft ontworteld.
De verwoestende oorlog tegen Gaza volgde op een door Hamas geleide aanval op Zuid-Israël, waarbij 1.139 mensen werden gedood en ongeveer 250 gevangen werden genomen.
Nadat Israël en Hezbollah vuur begonnen uit te wisselen, koos Serhans oom ervoor om te blijven zitten. Ze vermoedt dat hij zijn huis en omgeving niet wilde achterlaten, ook al werd door het conflict zijn water en elektriciteit afgesloten. Maar sinds Israël zijn grondoffensief aankondigde, verloor de familie van Serhan het contact met hem.
“Toen (Israël vorige week de oorlog escaleerde) denk ik dat het voor mijn oom misschien veiliger werd om in het dorp te blijven dan het risico te lopen over de wegen te vluchten”, vertelde ze aan Al Jazeera.
Huis verliezen
Honderdduizenden mensen hebben hun huizen en dorpen verlaten om veiligheid te zoeken in Beiroet, maar ook in steden verder naar het noorden.
Abdel Latif Hamada, 57, ontvluchtte vorige week zijn huis in Zuid-Libanon nadat Israël de regio begon te bombarderen. Hij zei dat een bom een van zijn buren doodde, terwijl een ander vastzat in zijn huis nadat puin en puin zich buiten de ingang hadden opgestapeld.
Hamada riskeerde zijn eigen leven om het puin op te ruimen en zijn buurman te redden. Hij zei dat ze vijf minuten voordat Israël hun eigen huizen bombardeerde, konden vluchten.
‘Ik heb hem niet gered. God heeft hem gered”, zegt Hamada, een kale man met een nest rimpels rond zijn ogen.
Ondanks dat hij net op tijd vluchtte, was Hamada nog niet veilig. Hij maakte een vermoeiende en angstaanjagende rit van veertien uur naar Beiroet – de reis duurt normaal gesproken vier uur. Duizenden auto’s werden op elkaar gedrukt in een poging de veiligheid te bereiken, terwijl de wegen werden belemmerd door puin en stenen die van nabijgelegen huizen en gebouwen werden geblazen.
“Israëlische vliegtuigen vlogen overal in de lucht en we zagen ze bommen voor ons droppen. Ik moest vaak uit het voertuig stappen om te helpen het puin en de stenen op te ruimen die onze auto hinderden”, vertelde Hamada aan Al Jazeera.
Terwijl hij nog een trekje van zijn sigaret nam, zei Hamada dat hij niet bang was toen Israël zijn aanvallen escaleerde. In de loop van zijn leven heeft Israël hem drie keer uit zijn dorp verdreven, onder meer tijdens de invasie van Libanon in 1982 en de verwoestende aanval op het land in 2006.
In de laatste oorlog viel een Israëlische bom op zijn huis en doodde zijn vrouw Khadeja.
“Ik ben niet meer bang voor mijn eigen leven. Ik ben gewoon bang voor wat de generatie vóór mij te wachten staat”, zei Hamada.
Permanente verplaatsing?
Burgers en analisten vrezen dat de aanhoudende ontheemdingscrisis langdurig – zelfs permanent – kan aanhouden.
Volgens Michael Young, een expert op het gebied van Libanon bij het Carnegie Middle East Centre, was het doel van Israël de afgelopen twee weken het creëren van een grote humanitaire crisis voor de Libanese staat en vooral voor Hezbollah, die veel sjiitische moslims in het land vertegenwoordigt.
“Wat zorgelijk is, is wat Israël zal doen als het toch binnenvalt? Zullen ze huizen gaan opblazen zoals ze dat in Gaza deden? Met andere woorden: maken ze de tijdelijke humanitaire crisis tot een permanente crisis door ervoor te zorgen dat niemand kan terugkeren (naar hun huizen)?” vroeg Jong.
“Dit is een groot vraagteken”, zei hij. “Wat zullen de Israëli’s met hen doen als de dorpen eenmaal zijn leeggemaakt?”
Hamada en Dina beloven allebei dat ze zodra ze kunnen weer naar hun huizen zullen terugkeren.
Dina zei dat haar vader en zus al zijn teruggegaan naar Burj al-Barajneh – nu een spookstad – vanwege de verschrikkelijke omstandigheden in de ontheemdenopvangcentra, waar weinig basisvoorzieningen zijn en geen stromend water.
Ze voegde eraan toe dat er bij iedereen in het land een groeiend gevoel bestaat dat Israël grote delen van Libanon in een rampgebied zal veranderen, net zoals ze dat in Gaza hebben gedaan.
“Ze gaan hier hetzelfde doen als in Gaza”, zei Dina.
“Dit is een oorlog tegen burgers.”
*Dina’s naam is veranderd om haar anonimiteit te beschermen.
