De dosis24:55Wat moet ik weten over ijzertekort?
Sasha Burnison, een inwoner van Guelph, zat in groep 6 toen bij haar ijzertekort werd vastgesteld.
“Ik heb zin om te sporten, maar wil eigenlijk gewoon naar huis om te slapen”, aldus Burnison, inmiddels 18 jaar oud.
“(Ik kon) niet te veel rondrennen, ik werd duizelig.”
Nadat ze haar huisarts had geraadpleegd en een bloedtest had uitgevoerd, bevestigde Burnisons ferritinetest, om de ijzervoorraad in haar lichaam te bepalen, dat deze onder het normale niveau lag.
Ferritine is een bloedproteïne dat ijzer opslaat. Laboranten meten dit gehalte wanneer ze testen op ijzertekort.
Burnison neemt nu ijzersupplementen om de ijzerniveaus in haar lichaam op peil te houden. Hoewel ze nog steeds last heeft van vermoeidheid en duizeligheid, zegt ze dat ze een actievere levensstijl kan behouden.
Vrouwen die menstrueren, zwanger zijn of meisjes hebben het grootste risico op ijzertekort. Ckinderen tussen 18 en 24 maanden oud vormen een andere groep die een hoog risico loopt, maar om andere redenen.
Deskundigen zeggen dat ze hopen nieuwe richtlijnen Ontario zal artsen helpen ijzertekort bij patiënten van alle leeftijden beter te herkennen en te behandelen.
Hoe weet u of uw kind ijzertekort heeft?
IJzertekort valt in twee algemene categorieën uiteen: met en zonder bloedarmoede.
Volgens Dr. Patricia Parkin, kinderarts bij de afdeling kindergeneeskunde van het Hospital for Sick Children, kan ongeveer vijf procent van de kinderen tussen de 18 en 24 maanden oud ijzertekort met bloedarmoede ontwikkelen.
“Vijftien tot twintig procent zal een niet-anemisch ijzertekort hebben”, zei ze.
IJzer wordt het makkelijkst opgenomen via dierlijke eiwitten en is essentieel voor de aanmaak van hemoglobine, een eiwit dat helpt bij het transport van zuurstof door het lichaam.
“Als de ijzervoorraad laag is, is het hemoglobinegehalte ook laag en dat kan gevolgen hebben voor veel systemen in het lichaam die te maken hebben met een laag ijzer- en hemoglobinegehalte”, aldus Parkin.
Als ijzertekort onder de belangrijkste niveaus komt, kan dat leiden tot bloedarmoede. Een ijzertekort dat ernstig genoeg is om als bloedarmoede te worden gecategoriseerd, vermindert het vermogen van het lichaam om rode bloedcellen aan te maken.
Parkin maakt gebruik van gegevens van het Sick Kids Hospital en zegt dat de vorige richtlijnen voor het meten van ferritine in Ontario inhielden dat ongeveer 16 procent van de jonge kinderen tussen de 18 en 24 maanden oud een ijzertekort had.
Volgens Parkin betekenen de nieuwe, hogere drempelwaarden dat ongeveer 44 procent van de jonge kinderen tussen de 18 en 24 maanden een ijzertekort heeft.
Volgens Parkin kan het voor ouders lastig zijn om vast te stellen of hun kinderen een ijzertekort hebben, omdat de aandoening ‘subtiel en geleidelijk’ kan ontstaan.
Bij adolescenten zijn de symptomen onder meer kortademigheid, concentratieproblemen en vermoeidheid.
Bij baby’s en peuters is prikkelbaarheid echter een belangrijk teken dat een kind mogelijk een ijzertekort heeft, zegt Parkin.
Als ouders zich zorgen maken over ijzertekort, kunnen ze met de arts van hun kind praten over het uitvoeren van een ferritinebloedtest.
Slechte voeding leidt het vaakst tot ijzertekort bij kinderen
Volgens Parkin wordt ijzertekort op het meest basale niveau veroorzaakt door een tekort aan ijzer in de voeding en door bloedverlies.
“Een goed voorbeeld van bloedverlies zijn menstruerende vrouwen”, zei ze.
Volgens hematoloog Dr. Michelle Sholzberg lijdt in Ontario ongeveer 40 procent van de menstruerende vrouwen en meisjes aan ijzertekort. Het aantal is volgens haar vrijwel gelijk in heel Canada.
“Toen we in het St. Michael’s Hospital keken naar het percentage vrouwen met ijzertekort tijdens de bevalling, bleek dat dit meer dan 80 procent was”, aldus Sholzberg, directeur hematologie van de afdeling geneeskunde van de Universiteit van Toronto.
Bij jonge kinderen tussen één en twee jaar oud is de grootste risicofactor voor ijzertekort echter voeding.
Uitgaande van een gezonde zwangerschap zonder complicaties zoals overmatig bloedverlies tijdens de bevalling, zouden baby’s volgens Parkin een “zeer goede ijzervoorraad” van hun moeder moeten krijgen.
“Die ijzervoorraad is waarschijnlijk voldoende voor de eerste zes maanden van iemands leven”, zei ze.
Kinderartsen raden over het algemeen aan om kinderen de eerste zes maanden van hun leven borstvoeding te geven.
Echter, aangezien Moedermelk bevat weinig ijzerArtsen adviseren om vanaf zes maanden langzaam vaste voeding toe te voegen aan het dieet van een baby. Dit doen ze om meer ijzerrijke voeding te introduceren, maar ook om de ontwikkeling van de mondmotoriek te stimuleren.
“Laten we ervan uitgaan dat het allemaal heel goed gaat en dat ze tussen de leeftijd van één en twee jaar gewoon mee kunnen eten met het gezin en dat ze waarschijnlijk een goede ijzervoorraad hebben”, aldus Parkin.
Nadat hij een aantal vragen had gekregen van een van zijn patiënten die de diagnose bloedarmoede had gekregen, besloot Dr. Raj Bhawdraj, een spoedeisende hulparts in Calgary, dat hij meer bewustzijn moest creëren over wat het betekent om bloedarmoede te hebben. Hij sprak met CBC Calgary News at 6-presentator Rob Brown.
Als de overgang naar vaste voeding niet goed verloopt en kinderen tussen één en twee jaar geen ijzerrijke voeding eten, dan ontstaat er een potentieel ijzertekort.
Volgens Parkin zijn de hersenen van kinderen kwetsbaar voor een tekort aan ijzer, bijvoorbeeld tijdens de peuterjaren, wanneer ze snel groeien.
Ze zegt dat een ijzertekort bij kinderen kan leiden tot een vertraagde cognitieve ontwikkeling en ontwikkeling van sociale vaardigheden.
Sholzberg zegt dat ijzertekort verband houdt met een lager IQ, maar dat het met behandeling omkeerbaar is.
Bepaalde voedingsmiddelen, zoals koemelk, kunnen de opname van ijzer uit de voeding verstoren, omdat “het calcium in koemelk de opname van ijzer verstoort”, aldus Sholzberg in een gesprek met Dr. Brian Goldman, presentator van CBC’s De dosis.
“Bovendien zorgt het drinken van te veel koemelk ervoor dat je je erg vol voelt en minder snel geneigd bent om vast voedsel te eten, dat meer ijzer bevat.”
Omdat flesvoeding doorgaans verrijkt is met ijzer, zegt Parkin dat baby’s die flesvoeding krijgen rond de leeftijd van één jaar “heel goede ijzervoorraden” zouden moeten opbouwen.
Hoe ijzertekort te behandelen
Bij lichte of matige gevallen van ijzertekort bij kinderen is de meest voorkomende behandeling volgens Parkin het aanpakken van de voedingsproblemen die waarschijnlijk in eerste instantie het tekort hebben veroorzaakt.
“Een arts, verpleegkundige of diëtist zou dieetadvies kunnen geven over welke voedingsmiddelen u moet eten, welke voedingsmiddelen en dieetgewoonten u moet overwegen en welke dingen u moet vermijden”, zei ze.
Bijvoorbeeld, voeding en dranken rijk aan vitamine C helpen bij de opname van ijzer. Thee daarentegen kan de opname van ijzer in de weg zitten.
“Natuurlijk zou een kind van één of twee jaar oud geen thee moeten drinken, maar af en toe gebeurt dat wel”, aldus Parkin.
Als dieetadvies niet voldoende is, kan de volgende stap zijn om het tekort aan te vullen met ijzersupplementen, meestal in orale vorm, zegt Parkin.
“Meestal geven we dat in een bepaalde dosering, meestal gedurende een periode van drie of vier maanden”, zei ze.
Bij ernstige of levensbedreigende gevallen waarbij ziekenhuisopname noodzakelijk is, kan intraveneus ijzer het tekort volgens Parkin sneller verhelpen.
Parkin adviseert ouders die op zoek zijn naar een oraal ijzersupplement, om te kiezen voor een product dat ijzersulfaat of ijzerfumaraat bevat.
Daarnaast zegt Parkin dat er orale ijzersupplementen verkrijgbaar zijn in vloeibare vorm, die gemakkelijker in te nemen zijn.
Vaak voorkomende bijwerkingen van ijzersupplementen zijn constipatie, diarree, donkere ontlasting en buikkrampen.
Volgens Parkin verdwijnen deze bijwerkingen meestal zodra een kind de ijzerkuur heeft afgerond.
“Wij raden aan om dagelijks gedurende drie tot vier maanden ijzer in te nemen, en je moet je er echt aan houden”, zei ze.
“Je kunt het niet zomaar hier en daar meenemen.”
