Het Tata-familielid dat Brits parlementslid werd en vocht voor de vrijheid van India

De naam Shapurji Saklatvala zal voor de meeste mensen misschien niet zo uit de geschiedenisboeken springen. Maar zoals bij elk goed verhaal uit het verleden heeft de zoon van een katoenhandelaar – die lid is van India’s uiterst rijke Tata-clan – een heel verhaal.

Het lijkt erop dat zijn leven er steeds één was van voortdurende strijd, verzet en doorzettingsvermogen. Hij deelde noch de achternaam van zijn welvarende neven, noch hun lot.

In tegenstelling tot hen zou hij niet de Tata Group gaan leiden, die momenteel een van de grootste zakenimperiums ter wereld is en eigenaar is van iconische Britse merken als Jaguar Land Rover en Tetley Tea.

In plaats daarvan werd hij een uitgesproken en invloedrijke politicus die lobbyde voor de vrijheid van India in het hart van het rijk van zijn kolonisator – het Britse parlement – ​​en zelfs in botsing kwam met Mahatma Gandhi.

Maar hoe volgde Saklatvala, geboren in een familie van zakenlieden, een pad dat zo anders was dan zijn verwanten? En hoe baande hij de weg om een ​​van de eerste Aziatische parlementsleden van Groot-Brittannië te worden? Het antwoord is net zo complex als Saklatvala’s relatie met zijn eigen familie.

Saklatvala was de zoon van Dorabji, een katoenhandelaar, en Jerbai, de jongste dochter van Jamsetji Nusserwanji Tata, die de Tata Group oprichtte. Toen Saklatvala 14 jaar oud was, verhuisde zijn familie naar Esplanade House in Bombay om bij Jerbai’s broer (wiens naam ook Jamsetji was) en zijn gezin te gaan wonen.

Saklatvala’s ouders gingen uit elkaar toen hij jong was en zo werd de jongere Jamsetji de belangrijkste vaderfiguur in zijn leven.

“Jamsetji was altijd bijzonder dol op Shapurji geweest en zag vanaf zeer jonge leeftijd de mogelijkheden van een groot potentieel in hem; hij gaf hem veel aandacht en had een groot vertrouwen in zijn capaciteiten, zowel als jongen als als man”, zegt Saklatvala’s dochter Sehri schrijft in The Fifth Commandment, een biografie van haar vader.

Maar Jamsetji’s voorliefde voor Saklatvala zorgde ervoor dat zijn oudste zoon, Dorab, een hekel kreeg aan zijn jongere neef.

“Als jongens en als mannen stonden ze altijd vijandig tegenover elkaar; de breuk werd nooit geheeld”, schrijft Sehri.

Het zou er uiteindelijk toe leiden dat Dorab de rol van Saklatvala in de familiebedrijven zou inperken, wat hem zou motiveren een andere weg in te slaan.

Maar afgezien van de gezinsdynamiek werd Saklatvala ook sterk beïnvloed door de verwoestingen die eind jaren negentig van de negentiende eeuw in Bombay werden veroorzaakt door de builenpest. Hij zag hoe de epidemie een onevenredige impact had op de armen en de arbeidersklasse, terwijl degenen in de hogere regionen van de samenleving, inclusief zijn familie, relatief ongedeerd bleven.

Gedurende deze tijd, Saklatvala, een studente, werkte nauw samen met Waldemar Haffkineeen Russische wetenschapper die zijn land moest ontvluchten vanwege zijn revolutionaire, anti-tsaristische politiek. Haffkine ontwikkelde een vaccin om de pest te bestrijden en Saklatvala ging van deur tot deur om mensen ervan te overtuigen zichzelf te inenten.

“Hun visies hadden veel gemeen; en ongetwijfeld moet deze nauwe samenwerking tussen de idealistische oudere wetenschapper en de jonge, meelevende student hebben bijgedragen aan het vormen en kristalliseren van de overtuigingen van Shapurji”, schrijft Sehri in het boek.

Een andere belangrijke invloed was zijn relatie met Sally Marsh, een serveerster met wie hij in 1907 zou trouwen. Marsh was de vierde van twaalf kinderen, die hun vader verloren voordat ze volwassen werden. Het leven was zwaar in het huishouden van Marsh, omdat iedereen hard moest werken om rond te komen.

Maar de welgestelde Saklatvala voelde zich aangetrokken tot Marsh en tijdens hun verkering werd hij gedurende haar hele leven blootgesteld aan de ontberingen van de Britse arbeidersklasse. Sehri schrijft dat haar vader ook werd beïnvloed door de onzelfzuchtige levens van de jezuïetenpriesters en nonnen bij wie hij tijdens zijn school- en studententijd studeerde.

Dus nadat Saklatvala in 1905 naar Groot-Brittannië was gereisd, verdiepte hij zich in de politiek met als doel de armen en gemarginaliseerden te helpen. Hij werd lid van de Labour Party in 1909 en twaalf jaar later van de Communistische Partij. Hij was zeer begaan met de rechten van de arbeidersklasse, in India en Groot-Brittannië, en geloofde dat alleen het socialisme – en niet welk imperialistisch regime dan ook – de armoede zou kunnen uitroeien en de mensen inspraak in het bestuur zou kunnen geven.

Saklatvala’s toespraken werden goed ontvangen en hij werd al snel een populair gezicht. In 1922 werd hij tot lid van het parlement gekozen en zou hij bijna zeven jaar als parlementslid dienen. Gedurende deze tijd pleitte hij fel voor de vrijheid van India. Zijn opvattingen waren zo standvastig dat een Brits-Indisch parlementslid van de Conservatieve Partij hem als een gevaarlijke ‘radicale communist’ beschouwde.

Tijdens zijn tijd als parlementslid maakte hij ook reizen naar India, waar hij toespraken hield om de arbeidersklasse en jonge nationalisten aan te sporen voor zichzelf op te komen en hun steun aan de vrijheidsbeweging toe te zeggen. Hij ook hielp bij het organiseren en opbouwen van de Communistische Partij van India in de gebieden die hij bezocht.

Zijn scherpe opvattingen over het communisme botsten vaak met de geweldloze benadering van Mahatma Gandhi om hun gemeenschappelijke tegenstander te verslaan.

‘Beste kameraad Gandhi, we zijn allebei grillig genoeg om elkaar onbeleefd te laten zijn, zodat we ons vrij en correct kunnen uitdrukken,’ schreef hij in een van zijn brieven aan Gandhi, en hij nam vervolgens geen woord over zijn ongemak met Gandhi’s non-collega. -operatiebeweging en hij staat toe dat mensen hem “Mahatma” (een gerespecteerd persoon of wijze) noemen.

Hoewel de twee nooit tot overeenstemming kwamen, bleven ze hartelijk met elkaar en verenigd in hun gemeenschappelijke doel om de Britse overheersing omver te werpen.

Saklatvala’s vurige toespraken in India brachten Britse functionarissen van streek en in 1927 werd hem verboden naar zijn thuisland te reizen. In 1929 verloor hij zijn zetel in het parlement, maar hij bleef vechten voor de onafhankelijkheid van India.

Saklatvala bleef een belangrijke figuur in de Britse politiek en de Indiase nationalistische beweging tot aan zijn dood in 1936. Hij werd gecremeerd en zijn as werd begraven naast die van zijn ouders en Jamsetji Tata op een begraafplaats in Londen, waardoor hij opnieuw werd verenigd met de Tata-clan. en hun erfenis.