BEIROET –
Chris Knayzeh was in een stad met uitzicht op de hoofdstad van Libanon toen hij de rommelende naschok hoorde van de explosie in de haven van Beiroet in 2020. Honderden tonnen lukraak opgeslagen ammoniumnitraat waren ontploft, waarbij duizenden mensen omkwamen en gewond raakten.
Terwijl hij al worstelde met de economische ineenstorting van het land, was het zien van de gigantische paddenstoelwolk die door de explosie werd losgelaten de druppel. Net als veel andere Libanezen zegde hij zijn baan op en boekte een enkeltje vanuit Libanon.
Knayzeh was in Libanon op bezoek toen dinsdag het nieuws bekend werd dat honderden mobiele pagers in het land waren ontploft, waarbij 12 doden vielen, duizenden gewond raakten en branden ontstonden. Israël, zo meldden lokale nieuwsberichten, had het gemunt op de apparaten van de militante Hezbollah-groep. Vastgelopen in het verkeer in Beiroet begon Knayzeh in paniek te raken dat bestuurders om hem heen mogelijk apparaten bij zich hadden die zouden ontploffen.
Binnen enkele minuten werden de ziekenhuizen overspoeld met patiënten. Het bracht pijnlijke herinneringen terug aan de havenexplosie van vier jaar geleden, waarbij meer dan 200 mensen omkwamen en meer dan 6.000 mensen gewond raakten. De slachtoffers hadden blijvende mentale en psychologische littekens opgelopen.
In totaal hebben de explosies van piepers en portofoons in twee dagen tijd minstens 37 mensen gedood en meer dan 3.000 mensen gewond geraakt. Er wordt algemeen aangenomen dat Israël achter de explosies zit, hoewel het land de verantwoordelijkheid hiervoor noch heeft bevestigd, noch heeft ontkend.
“De toestand van het land is onwerkelijk”, vertelde Knayzeh aan The Associated Press.
De havenexplosie was een van de grootste niet-nucleaire explosies ooit geregistreerd, en kwam bovenop een historische economische meltdown, financiële ineenstorting en een gevoel van hulpeloosheid na landelijke protesten tegen corruptie die hun doelen niet bereikten. Het verergerde jaren van crises die het leven van mensen in dit kleine land op zijn kop hebben gezet.
Vier jaar na de havenramp is een onderzoek vastgelopen. De verwoeste haven aan de Middellandse Zee is nog steeds onaangetast, de torenhoge silo’s staan er gebroken en versnipperd bij als symbool van een land in puin. Politieke verdeeldheid en verlamming hebben het land al meer dan twee jaar zonder president of functionerende regering achtergelaten. De armoede neemt toe.
Bovendien, en parallel aan de oorlog van Israël in Gaza, balanceerde Libanon het afgelopen jaar op de rand van een totale oorlog met Israël. Israël en Hezbollah beschoten elkaar en Israëlische gevechtsvliegtuigen doorbraken bijna dagelijks de geluidsbarrière boven Beiroet en terroriseerden mensen in hun huizen en kantoren.
“Ik kan niet geloven dat dit weer gebeurt. Hoeveel rampen moeten we nog doorstaan?” zei Jocelyn Hallak, moeder van drie kinderen, waarvan er twee nu in het buitenland werken en de derde volgend jaar na haar afstuderen vertrekt. “Al deze pijn, wanneer houdt het op?”
Een regelrechte oorlog met Israël zou verwoestend kunnen zijn voor Libanon. Het door de crisis geteisterde gezondheidszorgsysteem van het land bereidde zich al voor op een mogelijk conflict met Israël, zelfs voordat ziekenhuizen overspoeld werden met gewonden door de laatste explosies, van wie velen in kritieke toestand waren en langdurige ziekenhuisopnames nodig hadden.
Een demonstrant houdt een Libanese nationale vlag omhoog terwijl hij voor brandende banden loopt die een hoofdweg blokkeren, tijdens een protest in het centrum van Beiroet, op 3 maart 2021. (AP Photo/Hassan Ammar, File)
Toch kan Knayzeh, nu docent aan een universiteit in Frankrijk, niet wegblijven. Hij gaat er regelmatig heen om zijn vriendin en familie te zien. Hij schrikt als hij bouwwerkzaamheden en andere plotselinge harde geluiden hoort. Als hij in Frankrijk is, omringd door de normaliteit, worstelt hij met zijn familie thuis, terwijl hij de voortdurende conflicten van een afstandje volgt.
“Ik denk dat het te maken heeft met de gehechtheid aan ons land, of op zijn minst de gehechtheid aan onze geliefden die niet met ons mee konden gaan,” zei hij.
Deze zomer kwamen tienduizenden Libanese expats op bezoek bij familie en vrienden, ondanks de spanningen. Hun geldovermakingen en het geld dat ze tijdens de feestdagen uitgeven, helpen het land overeind te houden en vormen in sommige gevallen de belangrijkste bron van inkomsten voor gezinnen. Velen onderbreken hun vakantie echter in chaotische luchthaventaferelen, uit angst voor een grote escalatie na de dubbele moorden op Hezbollah- en Hamas-commandanten in Beiroet en Teheran vorige maand, waarvan Israël de schuld krijgt.
Zelfs in een land dat al tientallen jaren van de ene crisis naar de andere gaat, bereikt het niveau van verwarring, onzekerheid en woede nieuwe hoogten. Velen dachten dat de explosie in de haven het meest surrealistische en angstaanjagende was dat ze ooit zouden meemaken — totdat duizenden piepers deze week in de handen en zakken van mensen in het hele land ontploften.
“Ik heb die dag verschrikkelijke dingen gezien”, aldus Mohammad al-Mousawi, die boodschappen deed in de zuidelijke buitenwijk van Beiroet, waar Hezbollah sterk vertegenwoordigd is, toen de piepers ontploften.
“Plotseling zagen we scooters voorbij razen met verminkte mannen, sommigen zonder vingers, anderen met hun ingewanden eruit. Toen begonnen de ambulances te komen.”
Het deed hem denken aan de explosie in de haven van 2020, zei hij. “Het aantal gewonden en ambulances was ongelooflijk.”
“Nog een verschrikking die ons collectieve bestaan vormgeeft”, schreef Maha Yahya, de in Beiroet wonende directeur van het Malcolm H. Kerr Carnegie Middle East Centre.
“De schok, de wanorde, het trauma doet denken aan Beiroet na de havenexplosie. Alleen was het deze keer niet beperkt tot een stad, maar verspreid over het hele land”, zei ze in een bericht op sociale media.
Na de ontploffende piepers is er angst en paranoia ontstaan. Ouders hielden hun kinderen weg van scholen en universiteiten, uit angst voor meer ontploffende apparaten. Organisaties zoals de Libanese burgerbescherming adviseerden personeel om hun apparaten uit te schakelen en alle batterijen te verwijderen tot nader order. Een vrouw zei dat ze haar babyfoon en andere huishoudelijke apparaten had losgekoppeld.
De Libanese burgerluchtvaartautoriteiten hebben het vervoer van piepers en portofoons in alle vliegtuigen die vertrekken vanaf de internationale luchthaven Rafik Hariri in Beiroet “tot nader order” verboden. Sommige bewoners sliepen met hun telefoons in een andere kamer.
In de zuidelijke stad Tyrus gaf stadsbewoner Hassan Hajo toe dat hij zich “een beetje depressief” voelde na de pieperontploffingen, een grote inbreuk op de beveiliging van een geheime organisatie als Hezbollah, voorafgaand aan een toespraak van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah. Hij hoopte een opkikker te krijgen van Nasrallahs toespraak. “We hebben al ergere dingen meegemaakt en we hebben het overleefd,” zei hij.
In zijn toespraak beloofde Nasrallah wraak te nemen op Israël voor de aanvallen op apparaten, terwijl Israël en Hezbollah zwaar vuur over de grens uitwisselden. Israël verscherpte de waarschuwingen voor een mogelijke grotere militaire operatie gericht op de groep.
Een andere inwoner, Marwan Mahfouz, zei dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu Libanon het afgelopen jaar met oorlog heeft bedreigd en dat hij dat gewoon moet doen.
“Als we gaan sterven, dan sterven we. We zijn al stervende. We zijn al dood,” zei hij.
——
Karam deed verslag vanuit Londen. Associated Press-schrijver Hassan Ammar droeg bij aan dit verslag.
