TV GOEDHet is misschien geen verrassing dat de inrichting van de nieuwe studio van TV BRA schokkend roze is.
Het is de favoriete kleur van twee verslaggevers van het station, Emily Ann Riedel – die een roze topje draagt als ik op bezoek kom – en Petter Bjørkmo. “Ik had zelfs roze haar!” Bjørkmo vertelt me lachend, voordat hij eraan toevoegt dat hij er vanaf moest komen “omdat ik een verslaggever ben – verslaggevers moeten er fatsoenlijk uitzien.”
Alle verslaggevers bij TV BRA – wat ‘TV Goed’ betekent – zijn gehandicapt of autistisch; de meesten hebben een leerstoornis.
Elke week stellen ze een tijdschriftprogramma van een uur samen over nieuws, entertainment en sport, dat wordt uitgezonden op een groot Noors streamingplatform, TV2 play, en op de eigen app en website van TV BRA.
‘Ik heb innerlijke schoonheid en uiterlijke schoonheid’
De show wordt gepresenteerd in eenvoudig Noors en is langzamer dan reguliere nieuwsberichten, waardoor het veel gemakkelijker te volgen is. Wekelijks stemmen tussen de 4.000 en 5.000 mensen af.
De tien verslaggevers van het station zijn verspreid over het hele land, waar ze werken als lokale nieuwscorrespondenten.
Riedel, die het syndroom van Down heeft, woont en werkt in de badplaats Stavanger. Ze heeft moeten leren haar uitbundige persoonlijkheid in bedwang te houden.
“Ik moet het script volgen en niet over persoonlijke zaken praten – want hier gaat het over het nieuws. Als ik hier werk, moet ik heel professioneel zijn.”
Hoewel ze al jaren op het station werkt, zijn sommige dingen nog steeds nieuw, zoals de mascara die ze draagt voordat ze voor de camera gaat, en waarvan ze zegt dat ze haar oogleden zwaar belast.
“Ik heb het niet nodig omdat ik er mooi uitzie”, vertelt Riedel met een glimlach. “Ik heb innerlijke schoonheid en uiterlijke schoonheid.”
“Ja, dat klopt”, grinnikt Camilla Kvalheim, de hoofdredacteur van de zender – en momenteel ook visagiste. ‘Maar in de studio, met veel licht en zo, zie je er bleker uit.’
Kvalheim en een kleine, niet-gehandicapte technische ploeg produceren en redigeren alle rapporten.
Hoewel Riedel en haar collega’s lichte leerproblemen hebben – ze kunnen meestal goed Engels spreken en zonder ondersteuning reizen – zijn sommige dingen een uitdaging.
Ik kijk toe hoe het team een nieuw autocue-systeem onder de knie probeert te krijgen. De presentatoren moeten een regel vaak meerdere keren lezen om een goede indruk te krijgen.
“Soms kan het moeilijk zijn om te zeggen wat er op de speelkaarten staat, dus we moeten het keer op keer doen”, zegt Kvalheim. Ze moet ook training op de werkvloer verzorgen voor haar team, dat geen journalistiek heeft gestudeerd aan de universiteit voordat ze bij de tv-zender kwam.
Toch zijn haar verwachtingen van haar team hooggespannen.
“Ze zegt: ‘Kun je dat alsjeblieft nog een keer doen? Kunt u herhalen wat u zei? Kun je rechtstreeks in de camera kijken, ik wil dat je perfect bent – dit is heel belangrijk’”, zegt Riedel.
“En als ze trots is, als we klaar zijn, zegt ze: ‘Ik vind dit deel leuk! Ik vind dit deel leuk! Dat is wat ik wil zien! Gebruik je energie om het beste uit jezelf te halen!’”
Er is op gewezen dat mensen met leerproblemen kunnen worden tegengehouden door al te positieve feedback, waardoor ze hun vaardigheden niet kunnen ontwikkelen. Dat is hier geen probleem.
“Als we gezien willen worden door het publiek, moeten we er professioneel uitzien”, zegt Kvalheim onbeschaamd. “Als ze als verslaggevers en journalisten gerespecteerd willen worden, moeten ze de ethische normen van andere nieuwsorganisaties volgen.”
De oorsprong van TV BRA begon meer dan tien jaar geleden, toen ze werkte als lerares voor mensen met een verstandelijke beperking in een verzorgingshuis in Bergen, en besloot een passie voor filmmaken na te streven. Ze ontdekte dat zodra ze een camera tevoorschijn haalde, de dynamiek tussen haar en de mensen met wie ze werkte veranderde.
“Toen we samen aan die films werkten, waren we plotseling een crew, we waren een team. Ik was niet de baas over hen; we waren gelijkwaardig”, herinnert Kvalheim zich.
Toen ze ontdekte dat haar creatieve medewerkers veel te zeggen hadden over de wereld, werd ze aangemoedigd om door te gaan met het werk, en het momentum groeide gestaag.
Nu is het een landelijk netwerk, met een echte studio – maar Kvalheim geeft toe dat haar verslaggevers niet hetzelfde soort geld krijgen als hun collega’s bij andere netwerken.
De zender ontvangt staatsfinanciering en haalt inkomsten uit het leveren van een wekelijkse show aan TV2, maar de financiële middelen zijn extreem krap.
Het is dus goed dat het team door andere dingen dan geld wordt gemotiveerd. In Noorwegen worden mensen met leerproblemen, zoals in elk land, geconfronteerd met problemen variërend van een lage arbeidsparticipatie tot toegang tot ondersteuning en huisvesting. Door het nieuws te kunnen begrijpen, kan de bredere gemeenschap campagne voeren over deze kwesties.
‘Over rechten gesproken’
Een recent rapport van Petter Bjørkmo is hiervan een voorbeeld. Hij bezocht een vrouw met ernstigere leerproblemen, die in een beschermde accommodatie in Trondheim woont. “De stad – de overheid – wil haar boodschappen wegnemen,” vertelde hij me, waarmee hij bedoelde dat haar budget door een hulpverlener naar de winkels zou worden begeleid.
“Ze vertelden haar dat ze online moest gaan. Maar dat kan ze niet! Omdat ze niet zo goed kan praten, is het moeilijk voor haar om online eten te kopen. Ze heeft hulp nodig!”
Bjørkmo’s rapport kreeg ‘enorme reacties’ van de kijkers, zegt Kvalheim, hoewel het de lokale overheid er niet toe bracht hun standpunt te heroverwegen.
“TV BRA is heel belangrijk”, beaamt Svein Andre Hofsø, een andere verslaggever. “Omdat we het hebben over mensen met een beperking, en wat onze rechten zijn in het echte leven.”
Hofsø, een rondreizende nieuwsverslaggever uit Oslo, was al bekend voordat hij bij TV BRA kwam.
Hij speelde de titelrol in een film uit 2013, Detective Downs. Vóór de laatste parlementsverkiezingen, in 2021, kreeg Andre de kans om opnieuw de fedora van zijn detective aan te trekken, maar deze keer was het zijn taak om op zijn ironische wijze verschillende politici te ondervragen over hun beleid.
In een van die scènes zit hij op een bankje buiten het parlementsgebouw in Oslo, terwijl hij doet alsof hij een krant leest. Een politicus, Jonas Gahr Støre – de leider van de Labour Party – slentert naar buiten, maar achter een pilaar wacht een stroman om hem in een hinderlaag te lokken. Terwijl Hofsø toekijkt, gooit de stroman een vlindernet over de nietsvermoedende Støre.
In de volgende scène zien we Støre in een stoel in een kelder. Hofsø schijnt met een lamp in een hoek in zijn gezicht en laat hem foto’s zien van mensen met een handicap die er verdrietig en eenzaam uitzien. “Als wij op u stemmen, wat gaat u dan voor ons doen?”
Op dit punt zet Støre zijn beleid voor gehandicapten uiteen. En na de verkiezingen werd hij inderdaad premier.
Camilla Kvalheim lacht als ze terugdenkt aan de ontmoeting. “Dat was heel grappig. Elke keer dat we hem sindsdien hebben ontmoet, zegt hij: ‘Oh, ga je me in dat vlindernet vangen?!’
Op de dag dat ik TV BRA bezoek, krijgen ze bezoek van Silje Hjemdal, een plaatselijk parlementslid voor de rechtse Vooruitgangspartij.
Een team van vier verslaggevers ondervraagt haar over alles, van wegen tot immigratie, en wat ze vindt van de plannen voor het weelderige nieuwe nationale theater in Oslo (omdat ze uit Bergen komt, heeft ze enige twijfels over het project). Kvalheim is er ook en stuurt de vragen aan.
Hjemdals antwoorden zijn serieus, maar er zit ook warmte in de ontmoeting; ze is een lange termijn voorstander van de zender. ‘Veel politici weten nu wat TV BRA is, dus ik zou zeggen dat het een grote, grote vooruitgang is, alleen al de afgelopen vijf jaar’, vertelt ze me.
‘Tv maken op een nieuwe manier’
TV BRA is niet de enige tv-nieuwszender die wordt aangeboden door mensen met leerproblemen. Soortgelijke, zij het kleinere, programma’s bestaan in IJsland en Denemarken. Ondertussen bieden Slovenië, Nederland en verschillende andere landen een “gemakkelijke nieuwsdienst” aan: vereenvoudigde rapporten, hoewel niet gepresenteerd door mensen met een leerstoornis.
Voor kijkers van TV BRA is dit soort dienstverlening essentieel. “Ik denk dat deze tv-zender heel belangrijk is voor onze gemeenschap”, zegt Anne-Britt Ekerhovd, een fan van de zender, die een leerstoornis heeft. “Ze leggen dingen heel goed uit. In ander nieuws zoals NRK leggen ze het te moeilijk uit voor ons om het te begrijpen. TV BRA is veel gemakkelijker te begrijpen.”
Een andere fan van de zender, Espen Giertsen, is het daarmee eens: “Er is iets speciaals aan: ze maken tv op een nieuwe manier.”
De verslaggevers van TV BRA zijn zich zeer bewust van de belangrijke rol die zij spelen bij het bedienen van dit vaak verwaarloosde publiek.
“Als ze tonnen aan gewicht op zich hebben, wil ik dat ze dat optillen, zodat ze vrij kunnen zijn en het gevoel krijgen dat ze geaccepteerd worden”, zegt Emily Ann Riedel.
People Fixing the World – De baanbrekende tv-nieuwsdienst
TV BRA in Noorwegen is een unieke mediaorganisatie. Hun tweewekelijkse nationale nieuwsshow wordt gepresenteerd door verslaggevers met leerproblemen of autistisch.
Door middel van interviews met politici en andere gezagsdragers wil de zender de machtigen ter verantwoording roepen en tegelijkertijd de manier veranderen waarop mensen met leerproblemen worden gezien.
Onze verslaggever William Kremer vergezelt hen in hun flitsende nieuwe studio in Bergen, waar de journalisten enkele van hun beste verhalen delen en ons vertellen over hun ambities voor de toekomst.
