Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hebben wereldwijd zo’n 4,5 miljard mensen momenteel geen adequate toegang tot essentiële gezondheidszorgdiensten.
Dit komt omdat er wereldwijd ruim 100.000 gevallen van mpox en minstens 200 sterfgevallen zijn bevestigd, volgens het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding, waarbij de WHO het eerder dit jaar tot een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid heeft verklaard.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid van het land heeft de aanhoudende cholera-uitbraak alleen al in Soedan bijna 15.000 mensen getroffen en zijn er minstens 473 doden gevallen.
Een nieuwe COVID-19-variant heeft zich over 27 landen verspreid en honderden mensen besmet.
Op de Economische Wereldtop van 2024 werd ook onthuld dat antimicrobiële resistentie (AMR) wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak is geworden en tegen 2050 tien miljoen mensen het leven zou kunnen kosten.
Een rapport met de titel Quantifying the Impact of Climate Change on Human Health, dat eerder dit jaar werd gelanceerd, voorspelt dat er in 2050 nog eens 14,5 miljoen doden zouden kunnen vallen als gevolg van de klimaatverandering, evenals 12,5 biljoen dollar aan economische verliezen wereldwijd.
Nu de gezondheidszorgsystemen over de hele wereld al onder extra druk staan, kunnen ze te maken krijgen met een extra last van 1,1 biljoen dollar als gevolg van de impact van de klimaatverandering, aldus het rapport.
Al Jazeera sprak met dr. Ahmed Ogwell, vice-president van de mondiale gezondheidsstrategie bij de United Nations Foundation en voormalig adjunct-directeur-generaal van de Africa Centers for Disease Control and Prevention (CDC), over de huidige staat van de gezondheidszorg, het risico op infecties en ziekten over de hele wereld en of de wereld lessen heeft getrokken uit de pandemie van het coronavirus.
Al Jazeera: Laten we beginnen met de algemene gezondheidssituatie in de wereld. Over welk risiconiveau hebben we het bij infecties en ziekten?
Ogwel: Voor de algemene gezondheid van de wereld zou ik de temperatuur nu op een gematigd risico plaatsen. We bevinden ons midden in een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang, namelijk de uitbraak van mpox in meerdere landen. Het betekent dat we onder verscherpt toezicht moeten staan en ervoor moeten zorgen dat we over de gezondheidszorginstrumenten beschikken die we nodig hebben, en dat we ook de manier moeten verbeteren waarop we als mondiale gemeenschap samenwerken.
Ten tweede zijn er steeds meer ziekte-uitbraken – en niet alleen bedreigingen – waaronder mpox, knokkelkoorts, cholera, polio enz. En we hebben nog steeds de gevolgen van COVID voor de gezondheidszorgsystemen. De wereld is nog steeds niet op haar gemak als het om gezondheidskwesties gaat.
Tenslotte de huidige geopolitieke situatie. We moeten als wereldbol samenwerken om deze problemen aan te pakken, omdat ze zeer internationaal en grensoverschrijdend van aard zijn. Maar de situatie belemmert nog steeds het ontstaan van een meer verenigd front om de mondiale gezondheidszorg aan te pakken. De wereld loopt een gematigd risico en kan beide kanten op gaan, afhankelijk van wat we als mondiale gemeenschap doen.
Er is een verhoogd niveau van paraatheid vereist. Er is nog veel meer dat we kunnen doen om de situatie comfortabeler te maken.
Al Jazeera: U sprak over paraatheid. Is de wereld voorbereid op een nieuwe pandemie? Hebben we lessen getrokken uit COVID?
Ogwel: Welnu, de lessen die we van COVID hadden moeten leren, hebben we niet gedaan. Je ziet hoe we onze maskers droegen, onze handen wasten, ontsmetten en afstand hielden tijdens de pandemie. Tegenwoordig is de situatie volledig vergeten. Je ziet niemand echt een masker dragen, ook al niezen ze hun hoofd eraf. Daarom worstelen we met het beheersen van dingen die we hadden moeten kunnen.
Op het gebied van de gezondheidszorg hadden de systemen die we hebben opgezet wereldwijd moeten ingrijpen om de potentiële uitbraak van ziekten aan te pakken. Deze systemen werden opgevouwen toen COVID voorbijging. Bijvoorbeeld de temperatuurscanmachines op luchthavens. Het betekent dat het zeer basale screeningsmechanisme van iemand die koorts heeft, niet aanwezig is.
Op beleidsniveau hadden we tijdens COVID de tijd dat de vaccins binnen zes tot zeven maanden werden verwerkt. Maar vandaag de dag is mpox gearriveerd en je ziet niet dezelfde urgentie in het proberen het onder controle te krijgen. We hebben knokkelkoorts en we horen niet dezelfde urgentie. Beleidsmakers zijn schijnbaar ook niet gedwongen om tegemoet te komen aan de lessen die we van COVID hadden moeten leren.
Al Jazeera: U noemde mpox. Hoe zit het met de verspreiding ervan en hoe ongerust moeten we ons maken?
Ogwel: Het risico op verspreiding is nog steeds groot vanwege het gemak van communicatie dat we tegenwoordig over de hele wereld hebben. De wijze van overdracht van mpox is nauw contact. Iemand kan het gemakkelijk naar een ander deel van de wereld brengen en overbrengen, waardoor een keten in gang wordt gezet die resulteert in iets dat groter is dan het nu is.
In deze wereld is een uitbraak waar dan ook een risico op een uitbraak overal.
We moeten de lessen van COVID, Ebola en cholera goed benutten. Al deze uitbraken vereisten solidariteit over de grenzen heen. Degenen die over de instrumenten, middelen en kennis beschikken die nodig zijn om de uitbraak aan te pakken, moeten ondersteuning bieden.
Al Jazeera: Deze solidariteit, de geopolitieke aard van de wereld van vandaag, waar oorlogen en conflicten in overvloed voorkomen, werkt niet echt, toch? Welke invloed heeft dit op de toestand van de mondiale gezondheidszorg?
Ogwel: Welnu, de realiteit ter plaatse is heel anders dan een perfecte wereld waarin het bovenstaande goed zou hebben gewerkt. De aanwezigheid van humanitaire crises, waarbij mensen in zeer onsmakelijke omstandigheden leven – gedwongen worden zeer ongezond water of voedsel te consumeren, gedwongen worden zeer ongezonde lucht in te ademen – zijn de risico’s tweeledig.
De eerste is het risico op het oplopen van ziekten voor de getroffen gemeenschap, of het nu gaat om ontheemden of vluchtelingen in een conflictgebied of oorlogsgebied. Een dergelijke situatie wordt een voedingsbodem voor de ontwikkeling van nieuwe superbacteriën. Het kan zijn dat mensen daar wennen aan moeilijke situaties. Wanneer je bepaalde coping-mechanismen begint te ontwikkelen, zullen de bugs in jou zich ook gaan aanpassen aan die nieuwe situatie. Als ze naar buiten komen in gemeenschappen die niet onder vergelijkbare stressvolle omstandigheden verkeren, wordt het een nieuwe variant of een nieuw type resistentie dat zich met die bugs heeft ontwikkeld. De rest van de wereld loopt direct gevaar, of het nu om een resistente variant gaat of om een dodelijkere variant. En deze omgevingen, deze conflictgebieden kunnen grote schade aanrichten aan de rest van het gezondheidszorgsysteem over de hele wereld.
Al Jazeera: Speelt klimaatverandering ook een rol bij het vormen van deze omgevingen waar u het over had?
Ogwel: Gezondheid is het gezicht van de klimaatverandering, omdat deze op een pijnlijke manier tot stand komt. Gemeenschappen die misschien niet met een bepaalde ziekte te maken hebben gehad, zijn nu gebieden die worden gekoloniseerd door ziekten die vanwege deze weersveranderingen alleen op bepaalde plaatsen voorkomen.
Het is ook de (duur) van aandoeningen die aanleiding geeft tot ziekten. Als er sprake is van een overstroming en er blijft veel water maar een paar uur staan, dan is de kans klein dat u door water overgedragen ziekten krijgt. Maar als het langer aanhoudt, kan de gemeenschap eronder lijden.
Terwijl de klimaatverandering de wereld blijft verwoesten, zien we dat gemeenschappen gedurende een lange periode lijden. Natuurrampen veroorzaken een situatie waarin een ziekte kan groeien.
Ook worden gebieden, bijvoorbeeld bossen of gletsjers, nu blootgesteld aan menselijke wezens. Wanneer we grotten, bossen en oceaandiepten binnengaan waar we nog nooit zijn geweest, kunnen er insecten en ziekteverwekkers zijn waar de mens nog nooit mee in contact is geweest. Vanwege de interactie als gevolg van de klimaatverandering komen die insecten, ziekteverwekkers, dieren en insecten terecht in de menselijke bevolking en beginnen we ziekten te zien die we nog nooit eerder hebben meegemaakt.
Al Jazeera: Laten we het over gezondheidszorg hebben. Ongeveer 4,5 miljard mensen hebben momenteel geen adequate toegang tot essentiële gezondheidszorgdiensten. Waarom is gezondheidszorg zo’n luxe?
Ogwel: Dat komt door overheidsinvesteringen in de gezondheidszorg. De meeste regeringen hebben daar een zeer laag investeringsniveau en dit betekent dat de kwetsbare bevolking geen toegang heeft tot hoogwaardige gezondheidszorg.
De tweede reden is de commercialisering van de gezondheidszorg. Het is zo zwaar gecommercialiseerd dat je in sommige rechtsgebieden ziet dat de regeringen daadwerkelijk uit de gezondheidszorg stappen. Je hebt dan een bevolking die niet erg rijk is en dat betekent dat de kwetsbaren geen of geen toegang zullen hebben tot goede gezondheidszorg.
Die commercialisering moet binnen bepaalde parameters en grenzen blijven, zodat het uiteindelijk geen last wordt voor de kwetsbaren.
Dit interview is aangepast voor duidelijkheid en lengte.
